Page 90 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

państwo, w którym toczy się postępowanie, powoduje skutki transgraniczne. Nadto, zapytano czy
rozporządzenie stoi na przeszkodzie stosowania przepisów krajowych umożliwiających wszczęcie
postępowania przeciwko osobie, której miejsce pobytu nie jest znane. Z uwagi na zawartą umowę
dotyczącą wyboru właściwości sądu, kolejne pytanie dotyczyło problematyki możliwości uznania
takiej umowy za podstawę jurysdykcji międzynarodowej wybranego sądu w rozumieniu art. 17
ust. 3 rozporządzenia. Bruksela I (obecnie art. 18 ust. 3 rozporządzenia Bruksela I bis)

W przedmiocie pierwszego pytania Trybunał w pkt 30 wskazuje, iż „międzynarodowy charakter
stosunku prawnego może wynikać z okoliczności, iż spór powoduje powstanie kwestii określenia
jurysdykcji sądów w porządku międzynarodowym”21. Trybunał zwraca także uwagę na sytuacje,
w których przed sądem krajowym sądy państwa członkowskiego, którego obywatelem jest po-
zwany, mogłyby uznać się za właściwe, nawet w braku znanego miejsca zamieszkania pozwanego
w tym państwie (pkt 33), co generowałoby możliwość stosowania postanowień rozporządzenia
w zgodzie z wymaganiami pewności prawa oraz celem rozporządzenia. W tym zakresie Trybunał
jednoznacznie stwierdza, iż zasady określania jurysdykcji wskazane w rozporządzeniu wymagają,
aby spór przed sądem jednego z państw członkowskich, przed którym wytoczono powództwo, po-
wodował powstanie kwestii określenia jego międzynarodowej jurysdykcji. Niewątpliwie w niniej-
szym stanie faktycznym sytuacja taka ma miejsce, co także jest dopuszczalne w razie wniesienia
pozwu przeciwko obywatelowi innego państwa członkowskiego, którego miejsce zamieszkania
nie jest temu sądowi znane (pkt 35 rozstrzygnięcia).

W zakresie drugiego pytania prejudycjalnego Trybunał zwrócił uwagę na to, iż celem rozporzą-
dzenia Bruksela I (a obecnie Bruksela I bis) nie jest ujednolicenie wszystkich zasad postępowa-
nia, które obowiązują w państwach członkowskich. Celem tym jest bowiem uregulowanie kwestii
właściwości sądów do rozpatrywania sporów cywilnych i handlowych w stosunkach między tymi
państwami, co ma ułatwić wykonywanie orzeczeń sądowych w tych sprawach (pkt 37 orzecze-
nia)22. W pkt. 38 Trybunał podkreślił także, iż w sytuacji braku w rozporządzeniu normy prawnej,
która wprost określałaby jurysdykcję w sytuacji tożsamej jak przed sądem krajowym, tj. gdy miej-
sce pozwanego nie jest znane – należy zbadać, czy rozporządzenie może znaleźć zastosowanie oraz
czy możliwe jest wywiedzenie z niego kryterium niezbędnego do określenia właściwości sądu.
Wskazać należy w tym miejsce brzmienie art. 16 ust. 2 rozporządzenia Bruksela I (obecnie art. 18
ust. 2 rozporządzenia Bruksela I bis), zgodnie z którym kontrahent może wytoczyć powództwo
przeciwko konsumentowi tylko przed sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium kon-
sument ma miejsce zamieszkania. Zgodnie z art. 59 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I (obecnie art.
62 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I bis), jeżeli wymaga ustalenia, czy strona ma miejsce zamiesz-
kania na terytorium państwa członkowskiego, którego sądy rozpoznają sprawę, sąd stosuje swoje
prawo. W przedmiotowym postępowaniu ustalono, że pozwany nie ma miejsca zamieszkania na
terytorium tego samego państwa członkowskiego, konsekwencją czego jest konieczność ustalenia,
czy pozwany zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego. Trybunał podkreśla, iż
„kryterium ostatniego znanego miejsca zamieszkania konsumenta dla potrzeb stosowania art. 16
ust. 2 rozporządzenia Bruksela I (obecnie art. 18 ust. 2 rozporządzenia Bruksela I bis) pozwala za-
pewnić równowagę między prawami powoda i pozwanego, w szczególności w sytuacji tego rodzaju,
jak w niniejszej sprawie, w której pozwany miał obowiązek poinformować kontrahenta o każdej
zmianie adresu następującej po zawarciu umowy długoterminowego kredytu hipotecznego” (pkt
47 rozstrzygnięcia).

Podsumowując tę część opracowania, wskazać należy na rozstrzygnięcie Trybunału, zgodnie
z którym w sytuacji opisanej w niniejszym sporze, tj. gdy konsument będący stroną umowy dot.

21 Por. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 1 marca 2005 r. w sprawie Andrew Owusu przeciwko N. B. Jacksonowi,
C-281/02.

22 Por. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 5 lutego 2004 r. w sprawie Danmarks Rederiforening, działając w imieniu
DFDS Torline A/S przeciwko LO Landsorganisationen i Sverige, działając w imieniu SEKO Sjöfolk Facket för Service
och Kommunikation, C-18/02.

90