Page 86 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

wym ze względu na swoje miejsce zamieszkania, w którym żądała rozwiązania umowy sprzedaży,
którą – w jej opinii – zawarła jako konsumentka z przedsiębiorstwem kierującym swą działalność
handlową lub zawodową do Austrii. Pozwani kwestionowali okoliczność, iż powódka jest konsu-
mentem, a także wybór sądu właściwego do rozpoznania niniejszego sporu, wskazując, iż umowa
sprzedaży nie została zawarta na odległość, tylko w siedzibie przedsiębiorstwa w Niemczech.

W ocenie sądu I instancji, który uznał powódkę za konsumentkę, odrzucając jednocześnie po-
wództwo na skutek stwierdzenia swej niewłaściwości, sama możliwość zapoznania się w Austrii
ze stroną internetową spółki mającej siedzibę na terenie Niemiec nie wystarcza do przyjęcia jurys-
dykcji sądów austriackich, a także, że rozmowa telefoniczna powódki legła u podstaw zawarcia
umowy oraz że z listu wysłanego drogą elektroniczną nie wynikało, by pozwani kierowali swą
działalność do Austrii. Sąd II instancji utrzymał to orzeczenie w mocy, nie podważając tego, iż po-
wódka jest konsumentem. Jednocześnie sąd odwoławczy podnosząc, iż strona internetowa pozwa-
nego miała cechy „biernej” strony internetowej. Ponadto stwierdził, że jej czysto „bierny” charakter
nie wystarcza do przyjęcia, że działalność jest skierowana do państwa zamieszkania konsumenta.
Sąd II instancji uznał także, że dla zaistnienia podstaw właściwości sądu umowa powinna być za-
warta na odległość, co w opinii sądu nie miało miejsca. Pytanie skierowane przez Sąd Najwyższy
do Trybunału opierało się na twierdzeniu, iż możliwość przeglądania strony internetowej pozwanej
spółki i istnienie kontaktów na odległość pomiędzy stronami umowy, utrzymywanych za pomocą
telefonu i poczty elektronicznej determinuje konieczność dookreślenia pojęcia „działalności skie-
rowanej do państwa miejsca zamieszkania konsumenta”.

Należy podkreślić, że orzeczenie to ma charakter uzupełniający względem orzeczenia Trybunału
w połączonych sprawach C-585/08 i C-144/08, bowiem ma na celu przeanalizowanie, czy stosowa-
nie art. 15 ust. 1 lit. c rozporządzenia Bruksela I (obecnie art. 17 ust. 1 lit. c rozporządzenia Bruksela
I bis) zakłada, że pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą została zawarta umowa na odległość.
W pkt 35 i 36 wyroku Trybunał uznał, iż brzmienie wskazanego artykułu nie uzależnia w sposób
wyraźny swego zastosowania do tego, by umowy objęte jego zakresem zastosowania były zawarte
na odległość, bowiem z tego przepisu wynika, że znajduje on zastosowanie w sytuacji, gdy zostały
spełnione dwie szczegółowe przesłanki. W opinii Trybunału jest to a) konieczność, by przedsiębiorca
prowadził swą działalność handlową lub zawodową w państwie członkowskim miejsca zamieszkania
konsumenta lub by za pomocą dowolnego środka kierował swą działalność do tego państwa, jak i in-
nych państw oraz b) niezbędność, by sporna umowa objęta była zakresem takiej działalności. Nadto
Trybunał zwrócił uwagę na to, iż w uzasadnieniu projektu rozporządzenia Rady (WE) w sprawie
jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlo-
wych17 uznano iż „okoliczność, że przesłanka figurująca w dawnym art. 13 konwencji brukselskiej,
wedle której konieczne było by konsument podjął w swoim państwie członkowskim działania nie-
zbędne do zawarcia umowy, zostaje usunięta, co oznacza, że postanowienia rozporządzenia mają za-
stosowanie również do umów zawartych w państwie członkowskim inne niż państwo zamieszkania
konsumenta”.

Trybunał podkreślił, iż zasadnicze znaczenie dla szczególnej ochrony konsumenta ma istniejący
związek z działalnością handlową lub zawodową skierowaną do państwa zamieszkania konsumenta.
Zdaniem Trybunału, zarówno nawiązanie kontaktu na odległość, rezerwacja towaru (lub usługi) na
odległość, jak i zawarcie umowy konsumenckiej na odległość wskazują na istnienie łącznika po-
między umową a taką działalnością (pkt. 44 rozstrzygnięcia). W sentencji orzeczenia Trybunał
jednoznacznie wskazuje, iż art. 15 ust. 1 lit c rozporządzenia Bruksela I (obecnie art. 17 ust. 1 lit. c
rozporządzenia Bruksela I bis) należy interpretować w ten sposób, że przepis ten nie wymaga zawarcia
umowy pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą na odległość. Rozwiązanie to niewątpliwie wpływa
korzystnie na sytuację konsumenta, który w sporze z przedsiębiorcą jest stroną słabszą. Jednocześnie,
wraz z postępującym rozwojem handlu elektronicznego i popularyzacji wykorzystania środków ko-

17 Uzasadnienie to przedstawione zostało przez Komisję w Brukseli w dn. 14 lipca 1999 r. (COM(1999) 348 wersja
ostateczna).

86