Page 82 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

3.1. Pojęcie konsumenta

W pierwszej kolejności należy odnieść się do głównego przedmiotu art. 15 rozporządzenia, którym
niewątpliwie jest próba zdefiniowania pojęcia „konsument”. Zgodnie z literalnym brzmieniem ust. 1
omawianego artykułu, konsumentem jest osoba zawierająca umowę w celu, który nie może być uważa-
ny za jej działalność zawodową lub gospodarczą. Zdaniem J. Gołaczyńskiego, terminem tym mogą być
zatem objęte zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, pod warunkiem że nie działają w celu określonym
jako gospodarczy lub zawodowy. W opinii Trybunału Sprawiedliwości, prawidłowe zdefiniowanie
konsumenta, jako podmiotu słabszego ekonomicznie i określenie zakresu jego ochrony możliwe jest
w sytuacji, gdy zawarta zostanie umowa konsumencka, tj. gdy mamy do czynienia z konsumentem
końcowym. W wyroku z 8 lipca 1997 r. w sprawie Francesco Benincasa przeciwko Dentalkit Srl Try-
bunał stwierdził, iż za konsumenta nie można uważać osoby, która zawarła umowę, której przedmiotem
jest działalność zawodowa, nawet jeżeli działalność ta ma zostać podjęta w przyszłości. W opinii ETS,
ochrona przyznana konsumentom uzasadniona jest wtedy, gdy chodzi o umowy, które dana osoba za-
wiera w celu zaspokojenia własnych potrzeb w ramach użytku prywatnego, a nie umowy, których cel
polega na działalności zawodowej lub gospodarczej, choćby działalność taka była przewidziana dopiero
na przyszłość.

Nadto, pojęcie „umowy zawartej przez konsumenta” zostało zdefiniowane przez Trybunał w wy-
roku z 20 stycznia 2005 r. w sprawie Gruber przeciwko Bay Wa AG, w którym stwierdzono, iż celem
takiej umowy zawartej między stronami sporu konsumenckiego jest inne niż gospodarcze użycie
danego towaru bądź usługi. W opinii ETS, osoba zawierająca umowę przeznaczoną po części do
użytku gospodarczego, a po części niezwiązanego z jej działalnością gospodarczą nie ma prawo po-
woływania się na dobrodziejstwo tych przepisów, z wyjątkiem sytuacji, gdy użytek gospodarczy jest
na tyle marginalny, iż odgrywa nikłą rolę w ogólnym kontekście danej transakcji. Jednocześnie bez
znaczenia – zdaniem Trybunału – pozostaje fakt, iż pozagospodarczy aspekt ma dominujący charak-
ter (pkt 54 omawianego orzeczenia).

3.2. „działalność kierowana do państwa członkowskiego”

Prawodawca europejski dookreślił, iż umowa będąca przedmiotem sporu konsumenckiego musi
być: a) umową sprzedaży na raty rzeczy ruchomych; lub b) umową pożyczki spłacanej ratami lub
inną umową kredytową, która przeznaczona jest do finansowania kupna rzeczy tego rodzaju; lub c)
umową we wszystkich innych przypadkach, gdy druga strona umowy w państwie członkowskim,
na terenie którego konsument ma miejsce zamieszkania, prowadzi działalność gospodarczą lub
taką działalność w jakkolwiek sposób kieruje do tego pastwa członkowskiego lub do kilku państw
włącznie z tym państwem członkowskim, a umowa wchodzi w zakres tej działalności. O ile pierw-
sze dwie sytuacje nie budzą znacznych wątpliwości, to kwestia ostatnia i związane z nią pytania
prejudycjalne kierowane do Trybunału, były przedmiotem jego rozstrzygnięć, przede wszystkim
z uwagi na to, że jest to odstępstwo od ogólnego przepisu jurysdykcyjnego opartego na miejscu
zamieszkania pozwanego, jak i od szczególnego przepisu jurysdykcyjnego w dziedzinie umów lub
roszczeń wynikających z umowy.

W związku z powyższym, szczególne problemy interpretacyjne budzi kwestia zakresu umo-
wy, a także próba zdefiniowania charakteru działalności kierowanej przez kontrahenta do państwa
członkowskiego, w którym konsument ma miejsce zamieszkania. Dla prawidłowego stosowania
art. 15 ust. 1 lit. c rozporządzenia Bruksela I konieczne wydawało się być ustalenie według jakich
kryteriów można uznać, że przedsiębiorca kieruje swoją działalność do państwa członkowskiego,
na terytorium którego konsument ma miejsce zamieszkania. Wobec postępującego rozwoju han-

Tamże.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 8 lipca 1997 r. w sprawie Francesco Benincasa przeciwko Dentalkit Srl, C-269/95.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 20 stycznia 2005 r. w sprawie Gruber przeciwko Bay Wa AG, C-464/01.

82