Page 67 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

wykonywaniu władztwa na rzeczą28. W doktrynie i orzecznictwie wyróżnia się dwa elementy po-
siadania. Pierwszy corpus (corpus possesionis) czyli faktyczne władztwo nad rzeczą, widoczne,
zauważalne zachowanie posiadacza (element fizyczny)29. Drugi animus (animus rem sibi habendi)
oznacza zamiar władania (zawładnięcia) rzeczą dla siebie, zamiar zatrzymania rzeczy dla siebie
(element psychiczny). Zatem bieg terminu liczony jest od chwili objęcia przez konsumenta rzeczy
w posiadanie.

Z kolei w pkt 2 art. 28 Ust.PrKons. ustawodawca przewidział zasadę ogólną, wedle której w od-
niesieniu do pozostałych umów (tzn. innych niż wymienione powyżej w pkt 1 art. 28) termin do
odstąpienia od umowy przez konsumenta (lub wskazaną przez niego osobę trzecią inną niż prze-
woźnik) zaczyna bieg od dnia zawarcia umowy.

Na gruncie omawianego art. 28 Ust.PrKons. należy wyraźnie wskazać na kwestię obszerności
regulacji art. 28. W pkt 1 nie odwołano się do umowy sprzedaży, ale do umów zobowiązujących,
na podstawie których przedsiębiorca jest zobowiązany do przeniesienia własności. Oczywiście
umowa sprzedaży zalicza się do tej kategorii umów, jednakże podobnie i umowa o dzieło30, umowa
darowizny bądź umowa komisu. Z kolei sformułowanie użyte w pkt 2 art. 28 sprawia, że ustawa
swoim zakresem obejmuje wszystkie inne niż wskazane w pkt 1 umowy zawarte na odległość lub
poza lokalem przedsiębiorstwa (oczywiście z zastrzeżeniem omówionych powyżej wyłączeń z za-
kresu stosowania ustawy).

Reasumując, Nowa ustawa o prawach konsumenta, w zakresie obliczania biegu terminu do od-
stąpienia od umowy nie dokonuje rozróżnienia w odniesieniu do umów zawieranych poza lokalem
przedsiębiorstwa a umów zawieranych na odległość. Termin ten jest bowiem uzależniony od przed-
miotu umowy (przeniesienie własności rzeczy czy usługi), w przeciwieństwie do regulacji poprzed-
nio obowiązującej Ustawy o ochronie niektórych praw konsumenta, która odrębnie regulowała spo-
sób obliczania terminu początkowego dla wymienionych dwóch sposobów zawierania umów31.

Kwestią nie wypowiedzianą wprost w Nowej ustawie o prawach konsumenta jest obliczanie
terminu odstąpienia od umowy dotyczącej treści cyfrowych dostarczanych na trwałym nośniku.
W związku z powyższym należy w tym miejscu omówić samo pojęcie treści cyfrowej oraz trwałe-
go nośnika. Zgodnie z regulacją art. 2 pkt 4 Ust.PrKons. trwały nośnik oznacza materiał lub narzę-
dzie umożliwiające konsumentowi lub przedsiębiorcy przechowywanie informacji kierowanych
osobiście do niego, w sposób umożliwiający dostęp do informacji w przyszłości przez czas odpo-
wiedni do celów, jakim te informacje służą, i które pozwalają na odtworzenie przechowywanych
informacji w niezmienionej postaci32. Pojęcie trwałego nośnika obejmuje swym zakresem pendrive
(pamięć USB), twardy dysk, płyty CD-ROM, DVD, dysk twardy komputera, pocztę elektroniczną
(do której należy zaliczać również sms, chat na Skype, Gadu Gadu)33, inne nośniki informatyczne34
oraz nośniki tradycyjne (czyli papier, nie jako treść cyfrowa, a materiał na którym można umieścić
treść). Trwały nośnik przejawia się także w odniesieniu udostępniania konsumentowi treści cyfro-
wych, których pojęcie wyjaśnia ustawodawca w pkt 5 art. 2 Ust.PrKons., wskazując, iż treść cyfro-

28 Orzeczenie SN z dn. 3 czerwca 1966r., III CR 108/66, OSPiKA 1967, nr 10, poz. 234.
29 Chodzi o władztwo nad rzeczą o charakterze trwałym, nie jest posiadaniem władztwo o charakterze chwilowym,
przejściowym, przypadkowym, nie trwałym (zresztą wówczas brakuje drugiego elementu posiadania tj. zamiaru zatrzy-
mania rzeczy dla siebie np. Orzeczenie SN z dn. 31 stycznia 1967r., III CR 270/66, OSN 1967, nr 7, poz. 160 - „Dla
zakwalifikowania danego stanu jako posiadanie konieczne jest aby władztwo nad rzeczą nie miało charakteru przejścio-
wego, przypadkowego, ale aby miało cechę trwałości.”
30 Jeśli treścią dzieła jest rzecz, której własność ma zostać przeniesiona na zamawiającego.
31 Art. 2 ust. 1 oraz 10 ust. 1 Ust.Ochr.Praw.Kons.
32 Do nośników danych zaliczamy nośniki papierowe, mikrofilmowe, półprzewodnikowe, magnetyczne i optyczne.
33 Choć zaliczenie poczty elektronicznej jako trwałego nośnika nie wynika wprost z Nowej ustawy o prawach konsu-
menta, ani z Dyrektywy 2011/83/UE- to w oparciu o preambułę Dyrektywy 2011/83/UE należy zakwalifikować pocztę
elektroniczną jako trwały nośnik.
34 Tj. materiał bądź urządzenie służące do zapisywania, przechowywania i odczytywania danych w postaci cyfrowej
zgodnie z regulacją Ustawy z dnia 17 lutego 2015r. o informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne (tekst
jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 235 z późn. zm.)

67