Page 64 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

lokalem przedsiębiorstwa od wielu lat byli zaskakiwani w różnych miejscach, w których propo-
nowano im zawarcie umowy. Dla konsumenta problemem jest to, że nie ma on czasu na dokładne
przemyślenie decyzji o zawarciu umowy. Natomiast w sytuacji umów zawieranych na odległość
(przez ineternet) jest to brak możliwości zapoznania się z towarem.

Na gruncie prawa unijnego informacja oraz transparentność rynku stanowią instrument ochrony
konsumenta. Wyraz temu dał również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku,
w którym uznał, że informacja jest jedną z konstytutywnych przesłanek ochrony konsumenta (…).
Taka ochrona przewidziana została również na gruncie Nowej ustawy o prawach konsumenta, gdzie
w katalogu obowiązków informacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę uregulowanym w art. 12
Ust.PrKons. (odpowiadającym regulacji art. 6 dyrektywy 2011/83/UE) znalazł się m.in. obowiązek
poinformowania konsumenta o możliwości odstąpienia od umowy, sposobie oraz terminie w jakim
odstąpienie jest możliwe, formularzu odstąpienia, kosztach zwrotu rzeczy w sytuacji odstąpienia
bądź braku prawa do odstąpienia. Informacji tych przedsiębiorca może udzielić przy wykorzy-
staniu wzoru pouczenia o odstąpieniu od umowy, który stanowi załącznik nr 1 do Nowej Ustawy
o prawach konsumenta.

1. Przesłanki i zakres prawa do odstąpienia

Według brzmienia art. 27 Ust.PrKons10. konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza
lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić w terminie 14 dni11, który obejmuje dni kalenda-
rzowe. Nie musi przy tym podawać przyczyny, która leży u podstaw jego decyzji (choć w praktyce
zdarza się, że przedsiębiorca kieruje zapytanie o przyczynę odstąpienia od umowy. Jednakże brak
odpowiedzi ze strony konsumenta nie może w żaden sposób wpływać na skuteczność złożonego
oświadczenia). Prawo konsumenta do wycofania się z umowy bez podania przyczyny12 uznawane
jest za podstawową instytucję, która obala tradycyjne i stanowcze ujęcia prawa obligacyjnego,
stanowiąc odstępstwo od zasady pacta sunt servanda. Zgodnie z zasadą pacta sunt servanda za-
warta umowa wiąże strony. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której jedna albo każda ze
stron umowy może skutecznie od niej odstąpić13. W art. 395 § 1 kc ustawodawca uregulował tzw.
umowne prawo odstąpienia, które jest postanowieniem umownym, na mocy którego jedna strona
lub obie mogą przed upływem oznaczonego terminu odstąpić od umowy14. Prawo to wykonywa się
przez oświadczenie złożone drugiej stronie15. Odstąpienie od umowy ograniczone jest terminem
końcowym16 (brak terminu skutkuje nieważnością zastrzeżenia umownego17). Dążeniem ustawo-
dawcy w zakresie wymogu określenia terminu końcowego prawa odstąpienia było ograniczenie

Używany skrót TS UE. W dacie wyroku Europejski Trybunał Sprawiedliwości.
Cyt. za M. Pecyna [w:] Prawo umów handlowych, Tom 5, S. Włodyka, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2014, s.
186, wyrok w sprawie C-362/88 GB Inno BM z 7.3.1990r.
Art. 12 ust. 1 pkt. 9- 12 Ust.PrKons.
Art. 13 Ust.PrKons.
10 Przepis ten stanowi implementację art. 9 ust. 1 dyrektywy 2011/83/UE.
11 Termin jest jednolity w systemach krajowych państw członkowskich UE.
12 Tzw. cooling off period (czas do namysłu)
13 Z jednej strony odstąpienie od umowy stanowi wyjątek od wskazanej zasady w znaczeniu formalnym, z drugiej
z kolei- stanowi zabezpieczenie tej zasady z znaczeniu materialnym, ponieważ chroni znaczenie pactum rozumianej jako
umowy opartej na zamiarze osoby, która składa oświadczenie o jej zawarciu w sytuacji, kiedy zamiar został wyrażony
w okolicznościach, w których nie był on pewny (cyt. za M. Pecyna [w:] Prawo umów handlowych, tom 5, S. Włodyka,
Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2014r., s. 219.
14 G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, LexisNexis, Warszawa 2014r., s. 670 i nast.
15 Art. 395 § 2 kc.
16 P. Machnikowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Wydawnictwo C.H.Beck,
Warszawa 2014r., s s. 735.
17 Art. 58 § 1 i 3 kc.

64