Page 60 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

5. Przepisy prawa publicznego

Prawa konsumentów, na rzecz których świadczone są transgraniczne usługi na rynku finansowym,
chronione są także regulacjami o charakterze publicznoprawnym. Ochrona ta odbywa się wielo-
płaszczyznowo – tak jeżeli chodzi o jej formy, jak i organy udzielającej ochrony. W pierwszym
rzędzie walor ochronny należy przydać normom nakładającym na instytucje finansowe obowiązek
uzyskania zezwoleń na prowadzenie działalności w sferze świadczenia usług na rynku finanso-
wym. Zezwolenia takie wymagane są tak na prowadzenie działalności przez banki, jak i firmy
ubezpieczeniowe, firmy inwestycyjne bądź towarzystwa funduszy inwestycyjnych. W procesie
ich wydawania badane są spełnianie przez aplikujące podmioty warunków formalnych, które mają
zapewnić należyty poziom usług (zob. np. wymogi dotyczące założycieli oraz osób zarządzają-
cych – zob. art. 30 ust. 1 pkt 2 Pr.b.22, zatrudnienia osób z odpowiednimi kwalifikacjami – por.
art. 83 u.o.i.f.,), bezpieczeństwo klientów (zob. regulacje odnoszące się do adekwatności kapita-
łowej, bezpieczeństwa danych – por. art. 83a u.o.i.f.), przejrzystość pochodzenia kapitału, w tym
powiązań kapitałowych wnioskodawcy (zob. art. 82 ust. 1 pkt. 2-6, 8, 13 u.o.i.f., art. 83 ust. 2 pkt
9 u.o.i.f., art. 30 ust. 1 pkt 1 Pr.b.). Funkcja licencyjna pozwala już na wstępie na wyeliminowa-
nie podmiotów, osób bądź kapitałów budzących wątpliwości. Celem takiego postępowania jest
natomiast zapewnienie stabilności systemowi finansowemu i zaufania do niego23. Dalej, nadzór
wykonywany jest w procesie działania instytucji finansowej. Realizowany jest on przez badanie
sprawozdań finansowych, ale także bieżących raportów i informacji uzyskanych przez organ nad-
zoru (w Polsce – KNF) z urzędu lub na skutek notyfikacji przez uczestników obrotu bądź inne in-
stytucje publiczne takie jaj sądy lub jednostki prokuratury. Ingerencja na rynku na tym etapie może
przybrać formę ingerencji ogólnej, kierowanej w stosunku do pewnej grupy instytucji finansowej
(np. przez rekomendacje KNF) lub indywidualnych środków w postaci decyzji administracyjnych.
Owe decyzje mogą stanowić przy tym bądź środki policji administracyjnej, o charakterze środków
zapobiegawczych (por. art. 20 u.o.i.f.24) lub sankcje administracyjne, tak o charakterze pieniężnym,
jak i niepieniężnym (zob. np. art. 165-art. 176a u.o.i.f.). W skrajnych przypadkach KNF może cof-
nąć zezwolenie na prowadzenie działalności w danym segmencie rynku (zob. art. 167 ust. 1 u.o.i.f.;
art. 6d ust. 4 Pr.b.,), eliminując z obrotu nierzetelną instytucję finansową. W tym miejscu należy
przy tym zauważyć, że najczęściej dla zapewnienia przestrzegania przepisów prawa wystarczające
są środki o charakterze soft law, bez korzystania przez Komisję z formy decyzji administracyjnej.

W przypadku wystąpienia deliktów na skutek transgranicznego świadczenia usług, większość
kompetencji nadzorczych wykonywana jest przez organy nadzoru państw macierzystych, to jest
państw, w których zarejestrowane są instytucje finansowe świadczące usługi. Organy nadzoru
państw przyjmujących posiadają ograniczone kompetencje. Ich rola sprowadza się głownie do
notyfikowania deliktów organom nadzoru państw macierzystych, zabezpieczenia bezpieczeństwa
obrotu i podjęcia środków o charakterze zabezpieczającym, a w zakresie stosowania sankcji ad-
ministracyjnych – do ingerencji w przypadku wadliwego wykonywania kompetencji nadzorczych
przez organy nadzoru innych państw członkowskich25.

22 Zgodnie z tym przepisem założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu,
w tym prezesa, dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, przy czym co najmniej dwie osoby przewi-
dziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne
do kierowania bankiem oraz udowodnioną znajomość języka polskiego.

23 J.Głuchowski, Komisja Nadzoru Finansowego oraz Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, (w:) System prawa finan-
sowego. T. 4. Prawo walutowe, prawo dewizowe, prawo rynku finansowego, pod red. J.Głuchowskiego, Warszawa 2010,
s. 145-146; T.Nieborak (w:) Ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. Komentarz, pod red. T.Nieboraka, T.Sójka,
Warszawa 2011, s. 90

24 Szerzej – zob. A.Michór, Odpowiedzialność administracyjna w obrocie instrumentami finansowymi, Warszawa
2009, s. 78 i n.

25 Jako przykład takich procedur może posłużyć regulacja art. 166a ust. 1-2 u.o.i.f. Zgodnie z tym unormowaniem
przypadku stwierdzenia przez Komisję, że podmiot prowadzący zagraniczny rynek regulowany, prowadząc działalność
zgodnie z art. 14a ust. 1 u.o.i.f. lub organizując alternatywny system obrotu zgodnie z art. 117a u.o.i.f., narusza przepisy

60