Page 55 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

W punkcie 3 preambuły do dyrektywy 2002/65/WE wskazano, że „w ramach rynku wewnętrz-
nego w interesie konsumentów leży posiadanie dostępu bez dyskryminacji do możliwie najszer-
szego zakresu usług finansowych dostępnych na terenie Wspólnoty, tak by mogli oni wybierać te,
które najbardziej odpowiadają ich potrzebom. W celu zagwarantowania wolności wyboru, która
jest podstawowym prawem konsumentów, niezbędny jest wysoki poziom ochrony konsumentów
w celu wzmocnienia zaufania konsumenta do sprzedaży na odległość”.

Formy prowadzenia przez instytucje finansowe działalności w innych niż macierzyste krajach człon-
kowskich znajdują swoje odzwierciedlenie w ustawach regulujących poszczególne segmenty rynku
finansowego. Stosownie do art. 48a Prawa bankowego10 bank krajowy może prowadzić działalność
na terytorium państwa goszczącego poprzez oddział lub w ramach działalności transgranicznej. W myśl
art. 47i Pr.b. instytucja kredytowa może prowadzić działalność na terytorium Rzeczypospolitej Pol-
skiej poprzez oddział lub w ramach działalności transgranicznej. Wedle art. 127 ust. 1 ustawy o dzia-
łalności ubezpieczeniowej11 krajowy zakład ubezpieczeń, w ramach swobody świadczenia usług,
może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium państwa członkowskiego Unii Euro-
pejskiej. Zgodnie z art. 131 ust. 1 u.dz.u. zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego
Unii Europejskiej może wykonywać działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez od-
dział. W myśl art. 232 ust. 1 u.dz.u. zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego Unii
Europejskiej może wykonywać działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w inny sposób
niż przez oddział w ramach swobody świadczenia usług. Analogiczne regulacje w odniesieniu do do-
mów maklerskich i firm inwestycyjnych zawierają regulacje art. 104, art. 115-118 ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi12. Oczywiście poszczególne ustawy przewidują pewne warunki szcze-
gólne wykonywania działalności, jak również katalogi wyłączeń.

Dla dokonania ustalenia treści pojęcia działalności transgranicznej pomocna może być defini-
cja zawarte w art. 4 pkt 21 Pr.b. Zgodnie z tym unormowaniem działalność taka to wykonywanie
przez instytucję kredytową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przez bank krajowy na
terytorium państwa goszczącego wszystkich lub niektórych czynności w zakresie wynikającym
z udzielonego zezwolenia, bez uczestnictwa oddziału tej instytucji lub banku. Definicja ta, chociaż
sformułowana na potrzeby regulacji bankowej, jest adekwatna także do pozostałych form prowa-
dzenia działalności na rynku finansowym.

3. Charakter regulacji obrotu

Regulacja obrotu na rynku finansowym posiada złożony charakter. W pierwszym rzędzie składają się na
nią przepisy prawa cywilnego, tak o charakterze materialnoprawnym, jak i proceduralnym. Z uwagi na
swój charakter obrót ten w sposób istotny poddany jest jednak także reżimowi prawa publicznego, po-
cząwszy od organizowania samego obrotu (udzielanie licencji), przez nadzór nad obrotem, stosowanie
sankcji administracyjnych, w końcu – eliminację z obrotu na skutek nałożenia sankcji administracyjnej
bądź postępowania likwidacyjnego związanego z zakończeniem działalności gospodarczej.

Ingerencja publicznoprawna wykonywana jest w większości przypadków przez krajowe organy
nadzoru (w Polsce – głownie KNF), jak również przez instytucje unijne takie jak Europejski Urząd
Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, Europejski Urząd Nadzoru Bankowego i Europejski
Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych. Unijne organy nadzoru co
do zasady pełnią funkcję nadzoru uzupełniającego, ingerując w przypadkach, gdy krajowe organu nie
wykonując swoich obowiązków, bądź działają wadliwie, jednak w pewnych przypadkach kompeten-
cje organów unijnych mają charakter wyłączny (np. w stosunku do agencji ratingowych)13.

10 Ustawa z dnia 29.08.1997 r., tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 128 – dalej Pr.b.
11 Ustawa z dnia 22.05.2003 r., tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 950 z późn.zm.– dalej u.dz.u.
12 Ustawa z dnia 27.04.2004 r., tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz. 157 z późn.zm.– dalej u.f.i.
13 Szerzej – zob. M.Fedorowicz, A.Michór, O charakterze prawnym decyzji nowych europejskich organów nadzoru

55