Page 24 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

zobowiązania znajduje się w państwie dostawcy (providera) tych treści (tam skąd umieszcza on
treści cyfrowe na swojej stronie internetowej) czy też w państwie nabywcy (do którego przesyłane
są zamówione treści)? W dotychczasowych opracowaniach dotyczących umów elektronicznych40
przyjmowano, jako regułę, że za miejsce wykonania zobowiązania powinno zostać uznane miejsce
działania dostawcy (providera), tj. miejsce skąd wprowadzone zostały określone treści cyfrowe do
sieci komputerowej. Przyjmowano także, że bez znaczenia dla ustalenia miejsca wykonania umo-
wy jest lokalizacja urządzeń technicznych, np. serwerów.

Z wyroku TSUE z dnia 9 czerwca 2011 r. mogą jednak wynikać odmienne wnioski. Stwierdzo-
no w nim, że w przypadku sprzedaży na odległość, miejsce, w którym towar został lub powinien
zostać dostarczony zgodnie z umową określa się na podstawie postanowień umowy41. W celu usta-
lenia, czy miejsce dostawy zostało określone „zgodnie z umową”, sąd krajowy winien brać pod
uwagę wszystkie istotne reguły i klauzule umowy, które mogą określić w sposób jednoznaczny to
miejsce, w tym reguły i klauzule powszechnie uznane i potwierdzone zwyczajami handlu między-
narodowego. W braku możliwości określenia miejsca dostawy na tej podstawie, bez odwoływania
się do przepisów materialnych znajdujących zastosowanie do umowy, miejscem dostawy jest miej-
sce faktycznego wydania towaru, w wyniku którego to wydania nabywca uzyskał lub powinien był
uzyskać możliwość rzeczywistego dysponowania towarem w miejscu ostatecznego przeznaczenia
transakcji sprzedaży (por. pkt 26; sentencja).

Zdaniem autorów niniejszego opracowania zasadne wydaje się przyjęcie, że przepisów art. 7 pkt
1b nie należy stosować do umów dotyczących treści cyfrowych, a zamiast tego wykorzystać ogól-
ny łącznika miejsca wykonania zobowiązania (dostarczenia treści cyfrowych) na podstawie art.
7 pkt 1c. Umożliwia on doprecyzowanie miejsca wykonania zobowiązania za pomocą kryteriów
personalnych. Zależnie od okoliczności polegać to będzie na uwzględnieniu miejsca zamieszkania
dostawcy (co mogłoby stanowić zasadę w szczególności w obrocie dwustronnie profesjonalnym)
albo odbiorcy treści cyfrowych (co należałoby traktować jako wyjątek, mający istotne zastosowa-
nie w umowach z tzw. „aktywnymi” konsumentami, tam gdy ochronna regulacja konsumencka nie
znajdzie zastosowania).

Powyższą propozycję wykładni uzasadniamy tym, że należy uwzględnić potrzebę zapewnienia
równości praw i obowiązków stronom toczących się postępowań w poszczególnych państwach.
Przepisy powinny być interpretowane w sposób pozwalający normalnie poinformowanemu pozwa-
nemu na rozsądne przewidzenie, w którym państwie może zostać wszczęte postępowanie w związku
z określonym zdarzeniem. Identyfikacja jednego z łączników ma umożliwić ustalenie jurysdykcji
sądu, który obiektywnie znajduje się w najlepszej sytuacji do dokonania oceny, czy spełnione są
przesłanki powstania odpowiedzialności pozwanego. Powództwo może być prawidłowo wniesione
tylko do sądu, w którego obszarze właściwości miejscowej mieści się właściwy łącznik42.

Trybunał wielokrotnie podkreślał w swoich orzeczeniach, że wybór sądu dokonany przez po-
woda powinien bazować na istnieniu szczególnie ścisłego powiązania pomiędzy sporem i sądami
innymi niż te sądy, którym jurysdykcja ogólna. Tylko takie powiązanie usprawiedliwia przyznanie
im jurysdykcji ze względu na zasady pewności prawnej i efektywnego prowadzenia postępowa-
nia43. Wyznacznikiem dla wyboru sądu nie może być zatem przeświadczenie powoda, że powinien
to być jakikolwiek dogodny sąd. Również w piśmiennictwie zaznaczono potrzebę zawężającej wy-
kładni komentowanych przepisów jako wyjątków od jurysdykcji ogólnej44. Wykładnia przepisów,

40 Por. Prawo Internetu, wyd. 1 i 2, 2004 oraz 2007.
41 Wyroku TS z 9 czerwca 2011 r., C-87/10, w postępowaniu Electrosteel Europe SA p. Edil Centro SpA, ZOTSiS
2011/6A-/I-4987-5015.
42 Wyrok TS Folien Fischer i Fofitec, C-133/11, Dz.Urz. UE C Nr 664 z 2012 r., pkt 52; Melzer, C 228/11, Dz.Urz. UE
C Nr 305 z 2013 r., pkt 28.
43 Wyrok TS z 17.1.1980 r., Zelger v. Salintri, 56/79, Legalis oraz orz. TS z 27.10.1998 Reunion Europeenne S.A. i
in. v. Spliethoff’s Bevrachtingskantoor Bvand, Legalis.
44 A. Stadler, From the Brussels Convention to Regulation 44/2001: Cornerstones of a European law of civil procedure,
CML Rev. 2005, Nr 6, s. 1637 - 1661.

24