Page 20 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

2.1. Jurysdykcja ogólna

Łącznikiem, który pełni podstawową funkcję w rozporządzeniu Bruksela I bis w zakresie ustalenia
jurysdykcji jest miejsce zamieszkania pozwanego w państwie członkowskim UE (reguła actor
sequitur forum rei)22. Brak jest autonomicznej definicji pojęcia „miejsce zamieszkania osoby fi-
zycznej”23. W art. 62 rozporządzenia Bruksela I bis wyjaśniono jednak, że „w celu ustalenia, czy
strona ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego, którego sądy rozpoznają
sprawę, sąd stosuje swoje prawo, a zatem własną definicję pojęcia. Jeżeli strona nie ma miejsca
zamieszkania w państwie członkowskim, którego sądy rozpoznają sprawę, sąd w celu ustalenia,
czy strona ma miejsce zamieszkania w innym państwie, stosuje prawo tego państwa”. Z kolei art.
63 rozporządzenia Bruksela I bis określa pojęcie siedziby osoby prawnej jednostki organizacyjnej
nie mającej osobowości prawnej: „dla celów rozporządzenia spółka, osoba prawna lub ich związek
ma siedzibę tam, gdzie znajduje się: a) siedziba statutowa, b) centralny zarząd, c) główne miejsce
prowadzenia działalności”. Zastosowanie powyższych reguł w odniesieniu do sporów związanych
z umowami o treści cyfrowe nie nasuwa wątpliwości.

2.2. Klauzule prorogacyjne w umowach o treści cyfrowe

W umowach dotyczących treści cyfrowych można zawrzeć klauzule prorogacyjne czyli umowy
dotyczące jurysdykcji (art. 25 rozporządzenia Bruksela I bis). Strony niezależnie od swojego miej-
sca zamieszkania mogą zawrzeć umowę jurysdykcyjną ustanawiającą właściwość sądów określo-
nego państwa członkowskiego. Brak jest wymogu, aby co najmniej jedna ze stron miała miejsce
zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego UE24. Przepisy rozporządzenia ustanawiają
wymogi dotyczące formy umowy jurysdykcyjnej. Przewidziano cztery rozwiązania, w tym for-
mę pisemną, przy czym wystarczy spełnienie jednego, aby umowa o jurysdykcję krajową została
skutecznie zawarta. W odniesieniu do umów dotyczących treści cyfrowych znaczenie ma zrówna-
nie z formą pisemną przekazów elektronicznych umożliwiających trwały zapis umowy. Zawarcie
umowy prorogacyjnej jest więc możliwe on-line, o ile tylko powstały w ten sposób dokument elek-
troniczny będzie można utrwalić25. Również potwierdzenie umowy zawartej ustnie może nastąpić
drogą elektroniczną, tj. za pomocą środków porozumiewania się na odległość umożliwiających
trwały zapis umowy. Ze sprawozdania objaśniającego sporządzonego przez profesora Fausta Po-
cara dotyczącego drugiej konwencji lugańskiej, tj. konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wy-
konywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej w Lugano w dniu
30 października 2007 r. (Dz.U. 2009 C 319, s. 1, pkt 109) wynika jednoznacznie, że testem na to,
czy zawarty w omawianym przepisie wymóg formalny został spełniony, jest „sprawdzenie, czy
możliwy jest trwały zapis przekazu elektronicznego przez jego wydrukowanie, zapisanie go na ta-
śmie lub dysku lub zachowanie w inny sposób” i że ma to miejsce, „nawet jeżeli w rzeczywistości
nie dokonano takiego trwałego zapisu”, co oznacza, że „zapis nie jest wymagany jako warunek
formalnej ważności lub istnienia klauzuli”.

W tym miejscu przywołać należy wyrok TSUE z 21 maja 2015 r. (w sprawie C 322/14, Jaouad El
Majdoub p. CarsOnTheWeb.Deutschland GmbH), które jest aktualny na tle rozporządzenia Bruk-
sela I bis oraz znajduje zastosowanie do umów o treści cyfrowe. Wynika z niego, że w przypadku
umowy sprzedaży zawartej drogą elektroniczną, która zawiera klauzulę prorogacyjną, technika
akceptacji ogólnych warunków tej umowy przez kliknięcie (tzw. click wrapping) stanowi przekaz
elektroniczny umożliwiający trwały zapis tej umowy w rozumieniu rozporządzenia, jeżeli techni-

22 C. Smorszczewski, Jurysdykcja krajowa, s. 656, J. Gołaczyński, Komentarz do rozporządzenia Bruksela I bis, War-
szawa 2015, s. X.

23 J. Gołaczyński, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2015, s. 77 - 78.
24 P. Rogerson, Conflict of Laws, Cambridge 2013, s. 138.
25 Por. J. Gołaczyński, Współpraca sądowa, s. 51.

20