Page 21 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

ka ta stwarza możliwość wydrukowania i zapisania tekstu przedmiotowych warunków ogólnych
przed zawarciem umowy.

Trybunał rozstrzygnął, że technika akceptacji przez kliknięcie stwarza możliwość wydrukowa-
nia i zapisania tekstu przedmiotowych warunków ogólnych przed zawarciem umowy. W związku
z tym okoliczność, że strona internetowa zawierająca te warunki ogólne nie otwiera się automa-
tycznie przy rejestracji na stronie internetowej, ani przy okazji poszczególnych transakcji sprzeda-
ży, nie może podważać ważności umowy jurysdykcyjnej.

2.3 Ochrona konsumenta treści cyfrowych

Celem regulacji jurysdykcyjnej poświęconej umowom konsumenckim jest ochrona słabszej strony
umowy, jaką jest konsument26. W rozumieniu rozporządzenia Bruksela I bis jest nim osoba zawie-
rająca umowę w celu, który nie może być uważany za jej działalność zawodową lub gospodarczą
(art. 17). W świetle orzecznictwa Trybunału pojęcie konsumenta należy rozumieć szeroko27.

Umowy konsumenckie według rozporządzenia Bruksela I bis to umowy, których przedmiotem
jest: 1) sprzedaż na raty rzeczy ruchomych, lub 2) pożyczka spłacana ratami lub inne umowy kre-
dytowe, które są przeznaczone do sfinansowania zakupu rzeczy tego rodzaju, a także 3) wszyst-
kie inne przypadki, gdy drugą stroną umowy w państwie członkowskim, na terytorium którego
konsument ma miejsce zamieszkania prowadzi działalność zawodową lub gospodarczą lub taką
działalnością w jakikolwiek sposób kieruje do tego państwa członkowskiego lub do kilku państw
włącznie z tym państwem członkowskim, a umowa wchodzi w zakres tej działalności. To właśnie
ta ostatnia kategoria może dotyczyć umów o treści cyfrowe. Przyjęty w rozporządzeniu mecha-
nizm działalności wykonywanej lub skierowanej do państwa członkowskiego pozwala uwzględnić
umowy o treści cyfrowe zawierane przy pomocy urządzeń dostępnych w państwie, gdzie znajduje
się miejsce zamieszkania konsumenta.

W razie spełnienia powyższych warunków konsument może wytoczyć powództwo przeciwko
swemu kontrahentowi według własnego wyboru przed sądy państwa członkowskiego, na którego
terytorium kontrahent ma swoją siedzibę lub miejsce zamieszkania albo też przed sądy miejsca,
na którego terytorium konsument ma miejsce zamieszkania (w chwili wszczęcia postępowania)
(art. 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia Bruksela I bis). Warto ponadto zaznaczyć, że w sytuacji zawarcia
umowy o treści cyfrowe przez konsumenta z kontrahentem, który nie ma miejsca zamieszkania
na terytorium danego państwa członkowskiego, ale ma filię, agencję lub inny oddział w państwie
członkowskim, przyjmuje się, że kontrahent ma miejsce zamieszkania w tym państwie członkow-
skim (art. 17 ust. 3 rozporządzenia Bruksela I bis).

Natomiast kontrahent konsumenta może go pozwać tylko przed sądy państwa członkowskiego,
na którego terytorium konsument ma miejsce zamieszkania (z wyjątkiem powództwa wzajemne-
go, które można wytoczyć przed sądem, przed którym toczy się główne postępowanie) (art. 18 ust.
3). Mamy tu do czynienia z asymetrycznym systemem jurysdykcyjnym.

Ograniczona została możliwość zawarcia umowy o jurysdykcję z uwagi na potrzebę ochrony
konsumenta jako słabszej strony umowy. Umowa o jurysdykcję będzie dopuszczalna tylko wtedy,
gdy została zawarta po powstaniu sporu albo przyznaje konsumentowi uprawnienie do wytaczania
powództwa przed sądy inne niż wymienione w ochronnych przepisach jurysdykcyjnych. Ponadto
chodzi o sytuację, gdy umowa została zawarta między konsumentem, a jego kontrahentem, któ-
rzy w chwili zawarcia umowy mają miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w tym samym
państwie członkowskim, a umowa ta uzasadnia jurysdykcję sądów tego państwa członkowskiego,
chyba że taka umowa nie jest dopuszczalna według prawa tego państwa członkowskiego.

Warto wspomnieć o potencjalnym znaczeniu dla ustalania jurysdykcji krajowej w przypadku
umów o treści cyfrowe wyroku Sądu Najwyższego z 16 września 2014 r. w sprawie UEFA. Wyni-

26 J. Gołaczyński, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2015, s. 81 - 82.
27 Por. wyr. TS z 20.1.2005 r. w sprawie Gruber v. Bay Wa AG, C-464/01, Legalis.

21