Page 19 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

dotyczące ustalenia właściwych reguł kolizyjnych. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że na
potrzeby konsumenckiego prawa materialnego przyjęto (zob. dyrektywa 83/2011 i jej implementa-
cje), że umowy dotyczące treści cyfrowych nie są ani umową sprzedaży ani umową o świadczenie
usług lecz stanowią odrębny, nienazwany typ umów. Analizy wymaga czy wyróżnienie to ma zna-
czenie również dla norm kolizyjnych, które mają przecież charakter autonomiczny.

W związku z tym, że w przypadku umów dotyczących treści cyfrowych powiązanych z material-
nym nośnikiem, nie powinny powstawać większe problemy przy określeniu jurysdykcji oraz prawa
właściwego, w niniejszej pracy ograniczono się do rozważań dotyczących umów dotyczących treści
cyfrowych dystrybuowanych on-line bez materialnego nośnika (dalej jako umowy o treści cyfrowe).
Przykładem wypowiedzi doktryny odnośnie aktualnie zdefiniowanych „treści cyfrowych” może być
wypowiedź M. Pazdana16: „sprzedaż materialnych nośników wiedzy lub myśli naukowo-technicznej,
a więc przedmiotów w których ucieleśniona jest wiedza lub rozwiązania naukowo-techniczne podle-
ga konwencji (…) Niektórzy autorzy dodają jednak, iż może to dotyczyć jedynie programów ucieleś-
nionych w materialnym substracie (co wyłączałoby programy udostępniane drogą elektroniczną)17”.
Podział ten, mimo kilkunastoletniego upływu czasu od jego dokonania, odpowiada podziałowi na
treści cyfrowe dystrybuowane na nośniku i on-line18.

Celem niniejszego opracowania jest również analiza obowiązujących przepisów kolizyjnych
w kontekście możliwości spełnienia w odniesieniu do międzynarodowych umów o treści cyfrowe
takich zasad prawa prywatnego międzynarodowego, jak zasada najściślejszego związku prawa
wskazanego przez normy kolizyjne, pewności prawa, a także ochrony słabszej strony umowy, tj.
konsumenta – użytkownika treści cyfrowych19. Na potrzebę osiągnięcia kompromisu między prze-
widywalnością a elastycznością wskazywał T. Pajor20.

2. Jurysdykcja krajowa w zakresie umów o treści cyfrowe
dystrybuowane on-line

Kluczowym aktem prawnym w zakresie jurysdykcji krajowej jest rozporządzenie nr 1215/2012
(„Bruksela I bis”)21. Stosuje się je od dnia 10 stycznia 2015 r. W rozporządzeniu brak jest przepi-
sów dedykowanych treściom cyfrowym. Nie nasuwa zastrzeżeń możliwość zastosowania do spo-
rów związanych z umowami dotyczącymi treści cyfrowych przepisów określających jurysdykcję
ogólną (art. 4 ust. 1) oraz dotyczących umów konsumenckich (art. 17–19), ze względu na wyko-
rzystanie w nich łączników personalnych. Chodzi o miejsce zamieszkania pozwanego w państwie
członkowskim UE w zakresie jurysdykcji ogólnej oraz miejsca zamieszkania konsumenta lub jego
kontrahenta (przedsiębiorcy), gdy chodzi o umowy konsumenckie. Trudności mogą się jednak
pojawić, gdy powstanie potrzeba zastosowania innych podstaw jurysdykcyjnych, co omawiamy
szczegółowo poniżej. Analizę rozpoczynamy od tych podstaw jurysdykcyjnych, których zastoso-
wanie budzi najmniej wątpliwości.

16 Por. M. Pazdan, w: Konwencja wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, Kraków 2001, s. 45 i n.
17 Wypowiedź ta dotyczy Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów spo-
rządzonej w Wiedniu w 1980 r. Miała ona zarówno pierwszeństwo odnośnie poprzedniego polskiego prawa prywatnego
międzynarodowego (z 1965 r.) – to samo można powiedzieć o jej stosunku do rozporządzenia Rzym I, chociaż jej zakres
nie obejmuje umów w ramach sprzedaży konsumenckiej, obrazuje jednakże koncepcję związaną z poszukiwaniem pra-
wa właściwego odnośnie treści cyfrowych inkorporowanych w nośniku materialnym. Por. M. A. Zachariasiewicz, w:
System Prawa Prywatnego. Prawo Prywatne Międzynarodowe, Warszawa 2015, t. 20B, s. 96.
18 Por. D. Szostek, Czynność prawna a środki komunikacji elektronicznej, Kraków 2004, s. 186; W. J. Kocot, Zawie-
ranie umów sprzedaży według Konwencji Wiedeńskiej, Warszawa 1998, str. 15; M. Jagielska, Odpowiedzialność za
produkt, Kraków 1999, str. 139
19 Por. M. Czepelak, Kolizyjnoprawna…, s. 889.
20 T. Pajor, Nowe tendencje w części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego państw europejskich, PPHZ 1995,
t. 18, s. 65.
21 J. Gołaczyński, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2015, s. 76 i n.

19