Page 27 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

kiegokolwiek państwa zastrzeżono na przyszłość, w razie przyjęcia przez UE regulacji material-
noprawnej z zakresu zobowiązań umownych. Przykładem może być pożądana jednolita regulacja
unijna dotycząca treści cyfrowych, o czym będzie jeszcze mowa w ostatnim punkcie niniejszego
opracowania.

Nie można również wykluczyć wyboru złożonego w umowie o treściach cyfrowych, tj. podda-
nia poszczególnych elementów umowy przepisom wchodzącym w skład różnych systemów praw-
nych. Może to jednak skutkować problemami praktycznymi. Warto też przypomnieć, że umowa
o treści cyfrowe musi mieć obiektywnie charakter międzynarodowy62.

3.3 Brak wyboru prawa w umowach o treści cyfrowe
dystrybuowanych on-line

Jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa właściwego dla umowy albo jeżeli dokonany przez nie
wybór okazał się nieważny lub nieskuteczny znajdą zastosowanie reguły kolizyjne z art. 4 rozpo-
rządzenia Rzym I63. W przepisach tych przewidziano szczegółowe normy kolizyjne dla wybranych
typów albo zbiorów umów (art. 4 ust. 1 lit. a-h rozporządzenia Rzym I)64. Umowy nieobjęte ich
zakresem albo podlegające więcej niż jednej normie poddane są prawu zwykłego pobytu dłużnika
spełniającego świadczenie charakterystyczne (art. 4 ust. 2 rozporządzenia)65. Sąd może jednak zasto-
sować inne prawo niż wskazane w ust. 1 lub 2, o ile pozostaje ono w znacznie ściślejszym związku
z umową (art. 4 ust. 3 rozporządzenia). Prawo najściślej związane znajduje zastosowanie także do
umów, które nie podlegają normom szczegółowym katalogu z ust. 1 i dla których nie można okre-
ślić świadczenia charakterystycznego (art. 4 ust. 4 rozporządzenia).

Łącznikiem wskazującym prawo właściwe jest zwykły pobyt strony66. W przypadku osób praw-
nych albo jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, odpowiednikiem zwy-
kłego pobytu osób fizycznych będzie siedziba ich głównego organu zarządzającego. Gdy chodzi
o osoby fizyczne, które umowę zawierają w ramach prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa,
o prawie właściwym zadecyduje siedziba głównego przedsiębiorstwa. Jeżeli umowa zostaje zawarta
w ramach działalności filii, agencji lub oddziału, za miarodajną należy uznać siedzibę owej filii,
agencji lub oddziału (zob. art. 19 rozporządzenia Rzym I).

Wydaje się, że w odniesieniu do umów o treści cyfrowe dystrybuowanych on-line nie należy sto-
sować art. 4 ust. 1 lit. a poświęconego umowom sprzedaży towarów. „Towary” oznaczają bowiem
rzeczy ruchome, w tym materialne nośniki wiedzy, w przeciwieństwie do nieruchomości i praw67.
Analogicznie wyłączyć należy zastosowanie art. 4 ust. 1 lit. b poświęconego umowom o świadcze-
nie usług. Pojęcie „umowy o świadczenie usług” należy rozumieć w taki sam sposób, jak pojęcie to
jest rozumiane w omawianym już w niniejszym opracowaniu art. 7 pkt 1 rozporządzenia Bruksela
I bis (przepis ten zastąpił art. 5 pkt 1 lit. b rozporządzenia Bruksela I, do którego odwołuje się pkt
17 motywów rozporządzenia Rzym I)68. Pojęcie „usługi” obejmuje wszelkie prace wykonywane
na zamówienie innej osoby69. Kategoria „umowy o świadczenie usług” odwołuje się do kategorii
zbiorczej i dotyczy umów różnego typu, np. o dzieło, zlecenia, komisu, agencji70. Pomimo po-

62 Por. M. Czepelak, Międzynarodowe prawo zobowiązań Unii Europejskiej, Warszawa 2012, s. 91 - 92.
63 M. Czepelak, Międzynarodowe prawo zobowiązań Unii Europejskiej, Warszawa 2012, s. 151 i n.
64 J. Gołaczyński, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2015, s. 206.
65 Na temat teorii świadczenia charakterystycznego zob. szerzej M. A. Zachariasiewicz, Prawo właściwe dla zobowią-
zań z czynności prawnych w braku wyboru prawa w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, Katowice 1989;
66 M. Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2010, s. 54 – 55; M. Świerczyński, Łączniki SPP 2014.
67 Por. M. Czepelak, Międzynarodowe prawo zobowiązań Unii Europejskiej, Warszawa 2012, s. 166 – 168 oraaz U.
Magnus (w:) F. Ferrari, S. Leible (red.), Rome I, s. 37.
68 M. Czepelak, Międzynarodowe prawo zobowiązań Unii Europejskiej, Warszawa 2012, s. 171 - 172.
69 G. Żmij, Umowy o usługi na tle art. 4 konwencji rzymskiej, EPS 2009, nr 4, s. 27 n. oraz cytowani autorzy.
70 M. Zachariasiewicz, Ł. Żarnowiec, M. A. Zachariasiewicz, M. Kropka, M. Jagielska, Komentarz do rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym
I), Lex/el. 2013, kom. do art. 4.

27