Page 23 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

W art. 7 pkt 1a rozporządzenia wykorzystany został łącznik miejsca wykonania zobowiązania
(locus executionis)34. Nie znajduje zastosowania łącznik miejsca powstania zobowiązania. Był-
by on szczególnie problematyczny w przypadku umów o treści cyfrowe zawieranych za pomocą
środków komunikacji elektronicznej. Uzasadnieniem dla przyjęcia łącznika miejsca wykonania
zobowiązania jest dążenie do poddania kwestii pojawiających się w związku z realizacją umowy
sądowi miejsca najbliżej związanego z łączącym strony stosunkiem prawnym.

Na potrzeby dalszych rozważań warto już na wstępie zaznaczyć, że w przypadku wielości miejsc
świadczenia usług w różnych państwach członkowskich, mając na względzie cele bliskości i przewi-
dywalności, należy określić miejsce, które zapewnia najściślejszy związek pomiędzy umową a sądem
właściwym, a w szczególności miejsce, gdzie zgodnie z umową ma nastąpić główne świadczenie.

W rozporządzeniu Bruksela I bis podjęto próbę zdefiniowania pojęcia miejsca wykonania zobo-
wiązania. Podlega ono wykładni autonomicznej, niezależnie od stanowiska prawa danego państwa,
np. obowiązującego w siedzibie sądu czy prawa właściwego dla zobowiązań wynikających z umowy
będącej przedmiotem postępowania. W przypadku umów sprzedaży rzeczy ruchomych miejscem
wykonania zobowiązania jest miejsce w państwie członkowskim, w którym rzeczy te zgodnie z umo-
wą zostały albo miały zostać dostarczone (art. 7 pkt 1 lit. a). Gdy chodzi o świadczenie usług jest nim
miejsce w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały
być świadczone (art. 7 pkt 1 lit. b). W przypadku pozostałych umów stosuje się regułę pierwszą (art.
7 pkt 1 lit. c). Strony mogą jednak ustalić w umowie inne miejsce wykonania umowy (art. 7 pkt 1 in
principe), co skutkuje wyłączeniem powyższych reguł interpretacyjnych.

W wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 25 lutego 2010 r., wyjaśniono, że w przypadku
sprzedaży na odległość miejsce, do którego rzeczy te zostały dostarczone albo miały zostać do-
starczone, należy określić na podstawie przepisów tej umowy. Jeśli nie jest możliwe określenie
miejsca dostarczania na tej podstawie bez odnoszenia się do prawa materialnego mającego zasto-
sowanie do umowy, miejscem tym jest miejsce faktycznego wydania rzeczy, w ramach którego
kupujący uzyskuje lub powinien uzyskać uprawnienie do rzeczywistego rozporządzania rzeczami
w ostatecznym miejscu przeznaczenia transakcji sprzedaży (zob. pkt 46, 55-57, 60-62; pkt 2 sen-
tencji)35. Naszym zdaniem nie jest zasadne uwzględnianie wniosków wynikających tego wyroku
w odniesieniu do umów o treści cyfrowe, z powodów które zostaną wyjaśnione w dalszej części
niniejszego punktu opracowania.

Pod pojęciem „świadczenia usług”, o których mowa w rozporządzeniu Bruksela I bis rozumieć
należy między innymi takie umowy jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło36. W świetle wyroku
Trybunału Sprawiedliwości z dnia 11 marca 2010 r. wykładni należy dokonywać w ten sposób,
że w przypadku świadczenia usług w kilku państwach członkowskich sądem właściwym do roz-
poznania wszystkich roszczeń wynikających w umowy jest sąd, w którego obszarze właściwości
znajduje się główne miejsce świadczenia usług37.

W przypadku umów o treści cyfrowe ustalenie miejsca wykonania zobowiązania może być trud-
ne38, bądź wręcz niemożliwe. W szczególności wątpliwości dotyczy sytuacja, gdy dochodzi do
kopiowania informacji z komputera na komputer39. Dostarczanie treści cyfrowych, które nie są
ani towarem ani usługą w świetle nowych przepisów prawa materialnego, przy użyciu środków
elektronicznych odbywać się wyłącznie on-line. Pojawia się zatem pytanie czy miejsce wykonania

34 A. Torbus, Jurysdykcyjny łącznik forum executionis contractus w rozporządzeniu nr 44/2001, EPS 2008, Nr 7, s.
14–21.

35 Wyrok TS z dnia 25 lutego 2010 r., C-381/08, ZOTSiS 2010/2/I-1255-1288.
36 Por. Kodeks postępowania cywilnego pod red. K. Piaseckiego Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2007 r. komen-
tarz do art. 5 rozporządzenia RE nr 44/2001 str. 4110.
37 Wyrok TS z dnia 11 marca 2010 r. C-19/09.
38 K. Weitz, Jurysdykcyjne aspekty umownych i deliktowych zobowiązań elektronicznych w świetle rozporządzenia
Rady (WE) nr 44/2001 - zagadnienia węzłowe, w: J. Gołaczyński (red.), Kolizyjne aspekty zobowiązań elektronicznych.
Materiały z konferencji, Warszawa 2008.
39 M. Bogdan, Cross-Border Transactions on the Internet, w: Recht und Internet, Baden-Baden 2001, s. 61.

23