Page 22 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

kać może z niego błędny wniosek o uznaniu a priori za abuzywne klauzul prorogacyjnych prze-
widujących właściwość obcych sądów, które zawarte są w regulaminach internetowych (wzorcach
umów). Zdaniem autorów niniejszego opracowania, w ww. wyrokach sądowych dotyczących tej
sprawy przyjęto zbyt szeroką ochronę konsumenta. Naszym zdaniem przepisy powinny chronić
jedynie tzw. konsumenta „pasywnego”, odmawiając jednak ochrony konsumentowi „aktywnemu”.
Ograniczenie wyboru sądów w umowach o treści cyfrowe można uzasadnić na korzyść konsumen-
ta tylko dlatego, że zachowuje on się „biernie”, działając w zaufaniu do swego własnego społecz-
nego i prawnego otoczenia. Jeżeli, nie ma on świadomości „zagranicznego charakteru” kontrahen-
ta np. w związku z tym, że nakierowana na niego oferta została sporządzona w języku konsumenta
(np. treści cyfrowe w języku polskim znajdujące się na AppStore), powinien podlegać ochronie
jak „bierny” konsument. Ochrony nie wymaga „czynny” konsument, który z własnej inicjatywy
zamawia treści cyfrowe od dostawcy z siedzibą za granicą, mając świadomość, że jest to podmiot
zagraniczny mający siedzibę za granicą i niemający takiej w kraju zamieszkania konsumenta, gdyż
nie powinien on oczekiwać, by w takiej sytuacji chroniły go własne sądy czy prawo państwa jego
zwykłego miejsca pobytu.

3.4. Jurysdykcja szczególna w zakresie umów o treści cyfrowe

W art. 7 Rozporządzenia Bruksela I bis wskazane zostały główne podstawy jurysdykcji szczegól-
nej (przemiennej)28. Uzupełniają one jurysdykcję ogólną opartą na łączniku miejsca zamieszkania
(art. 4)29. W ten sposób umożliwia się powodowi wybranie innego sądu niż wskazany według pod-
stawowej reguły jurysdykcyjnej z art. 4 rozporządzenia.

Wprowadzenie dodatkowych powiązań jest uzasadnione ścisłym związkiem pomiędzy sądem,
a sporem prawnym lub w interesie prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Istnie-
nie ścisłego związku ma zagwarantować pewność prawną oraz pozwolić na uniknięcie możliwo-
ści pozywania pozwanego przed sąd państwa członkowskiego, którego właściwości pozwany nie
mógł rozsądnie przewidzieć.

W sprawach dotyczących umów powód może złożyć pozew do sądów państwa, w którym znaj-
duje się miejsce wykonania danego zobowiązania (art. 7 pkt 1). Nie ulega wątpliwości, że przepis
obejmuje umowy o treści cyfrowe. Warto zaznaczyć, że w celu ustalenia znaczenia pojęcia umowy
o treści cyfrowe nie należy sięgać do prawa krajowego, np. będącego prawem właściwym dla
zobowiązań wynikających z umowy, której dotyczy postępowanie30. W doktrynie wskazano, że
potrzeba jednolitego stosowania przepisów z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego
wymusza wykładnię podyktowaną specyficznymi funkcjami tej regulacji, mimo że może ona pro-
wadzić do wyników niełatwych do pogodzenia z rozumieniem danego pojęcia w poszczególnych
krajach31. Trybunał nadaje wyrażeniu umowy szerokie znaczenie32. Elementem konstytutywnym
umowy w rozumieniu komentowanego przepisu jest zobowiązanie zaciągnięte dobrowolnie przez
jedną ze stron względem drugiej strony33.

28 J. Gołaczyński, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2015, s. 78 - 80.
29 Por. C. Smorszczewski, Jurysdykcja krajowa w sprawach cywilnych i handlowych według konwencji brukselskiej i
lugańskiej, KPP 1997, z. 4, s. 648.
30 Wyrok TS z 22.3.1983 r. w sprawie Peters v. Zuid Nederlandse Aannemers Vereinigung 34/82, Legalis oraz wyrok
z 8.3.1988 r. w sprawie Arcado v. Haviland oraz orz. TS z 17.6.1992 r. w sprawie Handte v. Soc. Traitements mécano-
chimiques des Surfaces, C-26/91, Legalis.
31 K. Sznajder, Pojęcie umowy i roszczenia wynikającego z umowy na tle regulacji europejskich dotyczących jurys-
dykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2005
r., z. 2 str. 498 i n.
32 Por. wyrok TS z 22.3.1983 r. w sprawie Peters v. Zuid Nederlandse Aannemers Vereinigung, 34/82, Legalis
33 Wyrok TS z 27.10. 1998 r., w sprawie C-51/97 Reunion europeenne SA i z 17.6.1992 r. w sprawie Handte v. Soc.
Traitements mécano-chimiques des Surfaces C-26/91, Legalis.

22