Page 51 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

wykroczenia, stypizowanego w art. 139b k.w., który stanowi, że ten, kto w zakresie działalności
swojego przedsiębiorstwa, zawierając umowę z konsumentem, nie spełnia wymagań dotyczących
udzielenia informacji lub wydania dokumentu, przewidzianych w przepisach ustawy o prawach
konsumenta, podlega karze grzywny. Instrumenty sankcyjne związane z niedochowaniem obo-
wiązków informacyjnych przewiduje również ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom
rynkowym i ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów25.

Równocześnie ustawodawca w art. 24 u.p.k., będącym lex specialis w stosunku do art. 6 k.c.,
ciężarem dowodu wykonania obowiązków obciąża przedsiębiorcę26.

III. Wnioski

Ustawa o prawach konsumenta wprowadza ważne i daleko idące zmiany w zakresie obowiąz-
ków informacyjnych, mające istotne znaczenie dla przedsiębiorców i konsumentów zawierających
umowy również w świecie cyfrowym.

Konsumenci mają mieć zapewnioną znaczną liczbę informacji przed zawarciem umowy w sytu-
acji nietypowej. Teza, że regulacja obowiązków informacyjnych przyczynia się do zwiększenia
pewności prawnej, jest jednak kwestionowana zwłaszcza na gruncie nowych przepisów, posługują-
cych się niejasną terminologią. Znaczna liczba wymaganych informacji może działać bezproduktyw-
nie, ponieważ konsument ma trudności z uważnym czytaniem długich i szczegółowych tekstów czy
wręcz stara się nie przyswajać wszystkich informacji dotyczących oferty27. Z punktu widzenia przed-
siębiorców, mimo że teoretycznie katalog informacji wymaganych przez przedsiębiorcę ma charakter
zamknięty, to wykonując te obowiązki będą musieli oni często sięgnąć nie tylko do przepisów ustawy
o prawach konsumenta, ale rówież do innych aktów, takich jak ustawa o świadczeniu usług drogą
elektroniczną czy ustawa o świadczeniu usług na terytorium Rzeczpospolitej.

Negatywnym aspektom zakresu informacji mają natomiast zapobiegać przede wszystkim wy-
mogi dotyczące sposobu i momentu prezentacji konsumentowi informacji. Wymogi te mogą jed-
nak powodować trudności interpretacyjne. Przedsiębiorcy staną przed niełatwym zadaniem do-
stosowania swoich systemów sprzedaży do zarysowanej w ustawie procedury zawierania umowy.
Wyzwaniem będzie też znalezienie sposobu dostarczania treści cyfrowych z jednoczesnym speł-
nieniem wymogów uzyskania niezbędnych zgód i przekazania potwierdzeń.

Nowa regulacja w odniesieniu do umów zawieranych w świecie cyfrowym wymyka się jed-
noznacznej ocenie. Wiele mechanizmów chroniących konsumenta zostało zapewnionych, a ich
odrębność wobec sytuacji typowych wynika z uwzględnienia szczególnych dysproporcji informa-
cyjnych, a także specyfiki sposobu zawierania umów on-line czy z wykorzystaniem innych elek-
tronicznych środków porozumiewania się na odległość. Ilość pytań, które pozostają jeszcze bez od-
powiedzi utrudnia stosowanie ustawy zarówno przez przedsiębiorców, jak i konsumentów, którzy
mają trudności z precyzyjnym ustaleniem swoich obowiązków i praw. Usunięcie kilku niezręczno-
ści terminologicznych czy błędów we wdrożeniu dyrektywy oraz zmiana wątpliwych wymogów
technicznych potwierdzania zawarcia umowy lub złożenia niektórych oświadczeń, umożliwiłoby
lepszą ochronę konsumentów w świecie cyfrowym przez zapewnienie prawidłowego wykonanie
nowych obowiązków przez przedsiębiorców. Obecnie dążyć można do tego wyłącznie za pomocą
pogłębionej wykładni obowiązujących przepisów.

25 Na temat dalszych możliwych sankcji za naruszenie obowiązków informacyjnych zob. też np. P. Księżak, Skutki
prawne naruszenia obowiązków informacyjnych przedsiębiorcy zamierzającego zawrzeć umowę z konsumentem (w:)
Ustawa o prawach konsumenta, red. D. Karczewska, M. Namysłowska, T. Skoczny, Warszawa 2015, s. 152 i n.

26 Szerzej zob. D. Lubasz w: M. Namysłowka, D. Lubasz, Ustawa o prawach konsumenta. Komentarz, Warszawa
2015, s. 228 i n.

27 Zob. np. O. Ben-Shahar, The Myth of the ‘Opportunity to Read’ in Contract Law, ERCL 2009, nr 1, s. 1 i n.; S. We-
atherill, The Consumer Rights Directive: how and why a quest for “coherence” has (largely) failed, CMLRev. 2012, nr
4, s. 1293–1294.

51