Page 54 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

wiążące, natomiast Państwa Członkowskie mogą to czynić wyłącznie z upoważnienia Unii lub
w celu wykonania aktów Unii. W odniesieniu do rynku finansowego do kompetencji takich należą
stosownie do art. 3 ust. 1 TFUE ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania
rynku wewnętrznego oraz polityka pieniężna w odniesieniu do Państw Członkowskich, których
walutą jest euro. Pewien wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego mogą mieć również unia
celna oraz wspólna polityka handlowa (art. 3 ust. 1 lit. a i e TFUE).

W piśmiennictwie wskazuje się, że jednolity rynek finansowy Unii Europejskiej stanowiąc ele-
ment rynku wewnętrznego oparty jest na swobodach Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europej-
skiej a to swobodzie świadczenia usług (freedom of services), swobodzie przepływu kapitału oraz
swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej (swobodzie przedsiębiorczości – freedom of
establishment). Jest wyrazem założenia, że każda instytucja kredytowa, zakład ubezpieczeń czy
firma inwestycyjna winny posiadać uprawnienie do transgranicznego świadczenia usług na tery-
torium państw członkowskich oraz tworzenia tam oddziałów w takim zakresie, jak w państwach
macierzystych.

Funkcjonowanie instytucji finansowych na rynku finansowym Unii Europejskiej opiera się na
trzech podstawowych zasadach: zasadzie nadzoru państwa macierzystego (home country supervi-
sion), zasadzie wzajemnego uznawania przepisów narodowych (home country rule) oraz zasadzie
pojedynczej licencji (jednolitego paszportu europejskiego). Pierwsza zasada oznacza poddanie
działalności danej instytucji finansowej na terytorium wszystkich państw członkowskich nadzo-
rowi państwa pochodzenia (macierzystego), tj. tego państwa członkowskiego, na którego teryto-
rium znajduje się siedziba podmiotu nadzorowanego. Zasada wzajemnego uznawania przepisów
narodowych wiąże się ze wzajemnym uznawaniem przepisów należących do systemu prawa we-
wnętrznego poszczególnych państw członkowskich taj, aby dla nadzorowanej instytucji finanso-
wej, niezależnie od miejsca prowadzenia działalności, właściwe były przepisy prawa pochodzenia.
W końcu zasada jednolitego paszportu europejskiego to uznawanie przez państwa członkowskie
zezwoleń udzielonych przez właściwe władze kraju pochodzenia instytucji finansowej.

Konsekwencją wskazanych wyżej swobód i zasad jest coraz powszechniejsze świadczenie usług
przez unijne instytucje finansowe poza krajami pochodzenia, tak przy wykorzystaniu formy od-
działu, jak i w sposób czysto transgraniczny. Usługi takie świadczone są przy tym również na rzecz
konsumentów. Powoduje to wiele problemów związanych z określeniem statusu klientów tych
instytucji oraz przysługujących im uprawnień.

2. Formy świadczenia usług przez instytucje finansowe poza kraja-
mi macierzystymi

Unijne instytucje finansowe mogą świadczyć usługi na rzecz konsumentów zamieszkałych w in-
nych państwach członkowskich innych, niż państwo macierzyste, w formie świadczenia usług na
odległość (usługi transgraniczne) bądź w formie tradycyjnej. Do pierwszego sposobu świadczenia
usług zastosowanie znajdzie dyrektywa 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23
września 2002 r. dotyczącej sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz zmie-
niająca dyrektywę Rady 90/619/EWG oraz dyrektywy 97/7/WE i 98/27/WE.

A.Michór, Rynek finansowy…, s. 287-288.
A.Jurkowska-Zeidler, Bezpieczeństwo rynku…, s. 89, 91.
Oczywiście z uwzględnieniem formy prawnej takiego podmiotu – np. w przypadku funduszy inwestycyjnych będzie
to statutowa spółki zarządzającej (dotyczy to UCITS ustanowionych jako fundusz powierniczy/fundusz wspólny) bądź
siedziba statutowa funduszu inwestycyjnego (w przypadku UCITS ustanowionych jako fundusz inwestycyjny). Zob.
R.Mroczkowski, Nadzór nad funduszami inwestycyjnymi, Warszawa 2011, s. 381.
Zob. A.Jurkowska-Zeidler, Bezpieczeństwo rynku…, s. 125 i n.; R.Mroczkowski, Nadzór…, s. 382 i n.
Dz.Urz. UE Seria L 2002, Nr 271, s. 16 z późn.zm.

54