Page 35 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego”, Szczecin 16 kwietnia 2015 r.

cji tych obowiązków, a więc konkretne, udzielone przez przedsiębiorcę informacje, mają stanowić
integralną część zawartej z konsumentem umowy. O ile stosowanie tego pojęcia w języku praw-
niczym jest uzasadnione, o tyle nadanie mu wymiaru ustawowego sprawia, że należy pochylić się
nad precyzyjnym ustaleniem znaczenia tego pojęcia. Aby tego dokonać trzeba przeanalizować dwa
pojęcia, tj. (i) integralna część oraz (ii) umowa.

Ad (i)
Zgodnie słownikiem PWN „integralny” oznacza nierozdzielnie związany z całością. Integralna
część to część nierozerwalna, czyli taka która po ewentualnym oderwaniu unicestwia całość. Wy-
daje się, że w omawianym kontekście stosowanie tego słowa jest zbędne, jest nieco na wyrost
i służy jedynie podkreśleniu spójności umowy jako całości. Słowo „integralna” to, ozdobnik wyraz
pewnego rodzaju emfazy z jaką ustawodawca podchodzi do zjawiska, czy wręcz tautologia, która
nie przynosi żadnej wartości dodanej. Co więcej, posłużenie się tym słowem może być mylące,
gdyż wielokrotnie przepisy przewidują, iż określony fragment oświadczenia z różnych względów
jest rugowany z treści stosunku prawnego (dotyka go skutek nieważności z art. 58 § 3 kc, albo abu-
zywność z art. 3851 kc), co nie skutkuje upadkiem całej umowy. W tym sensie owe postanowienia
nie stanowią integralnej części umowy. W tym kontekście należy postawić pytanie – czy można
(a contrario) mówić o „nie-integralnych” częściach umowy? Część „nie-integralna” nie miałaby
jednak racji bytu – gdyż jako niezawierająca żadnej treści odnoszącej się do postanowień umowy
(tylko wtedy może być częścią „nie-integralną”) w ogóle nie powinna być wspominana w treści
umowy. Z tego powodu pojęcie „integralnej części umowy” należy uznać za związek frazeologicz-
ny, który dość przypadkowo znalazł się w ustawie; w zupełności wystarczające będzie stosowanie
zwrotu „część umowy”. Jest to pierwszy z wielu powodów, dla którego słowo „integralny” w oma-
wianym przepisie powinno zostać usunięte.

Ad (ii)
Jak wyżej wspomniano kluczowe znaczenie ma użycie w analizowanym zwrocie słowa „umowa”.
Prawodawca nie wskazuje w jakim znaczeniu zostało ono zastosowane. A mamy tu co najmniej
trzy możliwości:

a) techniczny wyraz oświadczenia woli stron;
b) czynność prawna (zgodne oświadczenie woli stron);
c) obligacyjny stosunek prawny rozumiany jako wiązka praw i obowiązków stron.
Dla określenia, w którym z powyższych znaczeń prawodawca użył słowa „umowa”, konieczne jest
przeprowadzenie szczegółowej analizy.

Ad a)
Umowa może być rozumiana jako techniczny wyraz oświadczenia woli stron, dokument umowy
(środek dowodowy umożliwiający ustalenie treści stosunku zobowiązaniowego). Jednak w tym
znaczeniu prawodawca mówi najczęściej o „dokumencie umowy” (art. 15 ustawy), ewentualnie
o „potwierdzeniu umowy”, które powinno być utrwalone na trwałym nośniku (art. 14 ustawy).
Należy zauważyć przy tym, że podobny obowiązek informacyjny (tj. dostarczenie informacji „na
trwałym nośniku”) przewiduje też art. 13 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.
We wskazanych przypadkach ustawodawca nakłada obowiązek udzielenia określonych informacji
(w określony sposób), ale nie przesądza czy są one częścią umowy, tę ostatnią pozostawiając woli
stron. Z kolei w Ustawie o kredycie konsumenckim precyzuje się wymogi co do treści umowy

Art. 22. Informacje, o których mowa w art. 12 ust. 1, stanowią integralną część umowy zawieranej na odległość albo
poza lokalem przedsiębiorstwa i mogą być zmienione jedynie za wyraźnym porozumieniem stron.

http://sjp.pwn.pl/sjp/integralny;2561726
Art. 13 ustawy o kredycie konsumenckim: Kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt
konsumencki jest zobowiązany podać konsumentowi na trwałym nośniku…

35