Page 39 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego”, Szczecin 16 kwietnia 2015 r.

może być – w całości lub w części – nieważna (art. 58.3 kc). W części skutki braku informacji udzie-
lonej przez przedsiębiorcę reguluje art. 23 ustawy o prawach konsumenta, niemniej nie odnosi się
on do wadliwości tych oświadczeń rozumianych w wyżej omówionych znaczeniach. Nie wiadomo
zatem czy przy tego rodzaju wadliwościach stosuje się postanowienia kodeksu cywilnego.

Powyższe wątpliwości dotyczą także wzoru informacji o prawie odstąpienia od umowy, który
stanowi załącznik do ustawy o prawach konsumenta. Zgodnie z art. 13 ustawy o prawach konsu-
menta, wręczenie konsumentowi takiego wzoru prowadzi do przyjęcia, że przedsiębiorca spełnił
część ciążących na nim obowiązków informacyjnych. Skoro do zmiany przekazanych konsumen-
towi informacji wymagana jest zgoda obu stron umowy, to czy zmiana wzoru informacji o pra-
wie do odstąpienia od umowy także wymaga zgody obu stron? Podobne niejasności dotyczą też
zmiany danych identyfikacyjnych przedsiębiorcy (nazwa, adres, numer w Krajowym Rejestrze
Sądowym, numer NIP i REGON, forma prawna, siedziba, a nawet adres e-mail). Czy przy każdej
zmianie tych danych konieczne jest uzyskanie zgody konsumenta na taką zmianę? Jak w takiej
sytuacji traktować milczenie konsumenta?

Przeprowadzona analiza znaczenia terminu umowa w ujęciu art. 12 nie dostarcza wystarczają-
cych argumentów dla przyjęcia jednolitego rozumienia tego pojęcia. Przeciwnie, zagłębienie się
w warstwę normatywną analizowanej materii przyniosło szereg pytań, na które trudno udzielić
odpowiedzi. W żadnym ze znaczeń powszechnie przypisywanych słowu umowa, tj. jako środkowi
dowodowemu (technicznemu wyrazowi oświadczenia stron), oświadczeniu woli (czynności praw-
nej), stosunkowi prawnemu, wyniki wykładni art. 12 nie są satysfakcjonujące. Wydaje się, że pra-
wodawca posłużył się tym słowem nieco na wyrost, a w powiązaniu ze zwrotem „integralna część”
powstała zbitka, która jest kalką językową nie zasługującą na podniesienia jej do rangi terminu
ustawowego. Redakcja art. 12 prowadzi do bardzo niekorzystnych interpretacji. Tytułem przykła-
du zwrócić uwagę na fakt, że udzielona konsumentowi gwarancja producenta/importera/dystrybu-
tora, która zgodnie z dominującym poglądem stanowi umowę między gwarantem a uprawnionym,
także może być traktowana jako umowa zawarta na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
Jeżeli by tak faktycznie było gwarant, a nie sprzedawca towaru (sic), powinien przekazać kon-
sumentowi informacje wymienione w art. 12 ustawy o prawach konsumenta10. Niedookreślone
pojęcie „integralnej części umowy” nie sprzyja też wykładni innego ustawowego terminu, jakim
jest „potwierdzenie zawarcia umowy” oraz „dokument umowy”, pojawiające się w art. 15 i art. 21
ustawy o prawach konsumenta. Ustawodawca nie traktuje wymaganych nimi informacji tak jak to
czyni w art. 12 ustawy11. Wypada także podkreślić, że art. 8 ustawy o prawach konsumenta także
nakłada na przedsiębiorcę obowiązek udzielenia konsumentowi informacji „najpóźniej w chwili
wyrażenia woli związania się umową” inną niż umowa zawarta na odległość lub poza lokalem
przedsiębiorstwa. Żaden przepis ustawy o prawach konsumenta nie stanowi jednak, że informacje
udzielone w reżimie art. 8 stają się „integralną częścią umowy”, a przecież funkcje art. 8 i 12 są
analogiczne. Tak więc do zarzutu zbyt swobodnego posługiwania się przez ustawodawcę termino-
logią cywilistyczną, trzeba także dodać zarzut braku konsekwencji i stosowania różnych technik
legislacyjnych przy regulacji bardzo podobnych zjawisk.

Powyższe uwagi i wątpliwości powodowane próbą odniesienia cywilistycznych pojęć do re-
gulacji ustawy o prawach konsumenta prowadzą do wniosku, że określone nią przedkontraktowe
obowiązki przedsiębiorcy zostały sformułowane w sposób oderwany od istniejących konstruk-
cji prawnych. Bez wątpienia istnieje potrzeba wyposażenia konsumenta w odpowiednim zakresie
i w odpowiedni sposób w wiedzę niezbędna do podjęcia przez niego racjonalnej i zgodnej z jego
autentycznymi potrzebami decyzji o związaniu się umową. Dotyczy to zresztą wszystkich umów,
nie tylko zawieranych na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa. Z art. 12 bije ta potrzeba,

Czy zmiana wzoru jako takiego jest w ogóle dopuszczalna (wzór zmieniony nie stanowi już „wzoru stanowiącego
załącznik nr 1 do ustawy)?

10 Brak takiej informacji powodować może odpowiedzialność gwaranta, określoną w art. 139b kodeksu wykroczeń.
11 Treść „potwierdzenia zawarcia umowy” ani „dokumentu umowy” nie stanowi „integralnej części umowy”.

39