Page 30 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konferencja „Konsument w świecie cyfrowym”, Wrocław 25 marca 2015 r.

wystarczy że poda adres, który jest w innym państwie niż państwo zwykłego pobytu przedsiębior-
cy (lub na który zostanie wystawiona faktura)83. Rozporządzenie będzie obowiązywać wprost i bez
konieczności implementacji w poszczególnych systemach prawnych państw europejskich. Zrywa
ono z zasadą terytorialności obowiązywania prawa (można tu dostrzec wpływy koncepcji atery-
torialnego ujmowania cyberprzestrzeni). W doktrynie podnosi się, że kwestia relacji instrumen-
tu opcjonalnego do systemów prawnych państw członkowskich jest przedmiotem szczególnych
wątpliwości prawnych84. Uważa się go bądź za odrębny samodzielny byt prawny, równorzędny
regulacjom i systemom prawnym państw członkowskich (tzw. 29 system prawa umów) bądź jako
mający swoją podstawę w dokonanym „wyborze kolizyjnoprawnym”, podlegającym art. 3 Rozpo-
rządzenia Rzym I. Wydaje się jednakże za właściwe uznanie instrumentu opcjonalnego za integral-
ną część porządku danego państwa członkowskiego stanowiącą alternatywny do krajowego reżim
prawny85. Co istotne, w przypadku wyboru instrumentu opcjonalnego nie zostanie uruchomiony
mechanizm kolizyjnoprawnej ochrony konsumenta z art. 6 Rozporządzenia Rzym I. M. Zacharia-
siewicz trafnie wskazał: „Innymi słowy, ograniczenia wynikające z art. 6 ust. 2 nie mogą być sto-
sowane, jeżeli zastosowanie znajduje instrument opcjonalny, w wyniku jego wyboru przez strony.
CESL zmierza bowiem do likwidowania barier w handlu we wspólnym rynku”86.

Instrument opcjonalny odnosi się wyłącznie do umów sprzedaży oraz do umów o dostarczenie
treści cyfrowych lub umów o świadczenie usług powiązanych (ze sprzedażą towarów lub treści cy-
frowych). Wybór instrumentu ma charakter umowy i powinien zostać potwierdzony konsumento-
wi na trwałym nośniku (tj. także poprzez pocztę elektroniczną). Jest możliwy wyłącznie do całości
regulacji (nie jest dopuszczalny częściowy wybór przepisów)87. Koncepcja dotycząca możliwości
wyboru dla umowy instrumentu opcjonalnego opiera się o tzw. mechanizm opt-in, w ramach któ-
rego strony mogą, lecz nie muszą, po spełnieniu przesłanek określonych w instrumencie, wybrać
go jako źródło prawa dla umowy. W projekcie ustawodawca unijny ograniczył możliwość wyboru
instrumentu opcjonalnego dla obrotu konsumenckiego (tj. pomiędzy konsumentem i przedsiębior-
cą) oraz dla małych i średnich przedsiębiorców. Poszczególne państwa członkowskie UE mogą
jednakże rozszerzyć ten zakres na wszystkich przedsiębiorców.

Wybór instrumentu opcjonalnego jest związany z wyborem prawa materialnego dla zawieranej
umowy. Prawo to w założeniu projektodawców ma mieć charakter zupełny w odniesieniu do umów
dotyczących treści cyfrowych. Znaczącą część projektowanego rozporządzenia zajmuje problema-
tyka dotycząca zawarcia umowy (przedkontraktowa), w ramach której uregulowano zagadnienia
dotyczące jej zawarcie (m.in. ofertę, aukcję itd.), złożenie oświadczenia woli, jej wykładni88, formy
czynności prawnej. W odniesieniu do sfery kontraktowej projekt rozporządzenia reguluje prawa
i obowiązki stron umowy, a także przesłanki odpowiedzialności dotyczące wykonania oraz niena-
leżytego wykonania zobowiązania, wreszcie kwestię przedawnienia roszczeń wynikających z umo-
wy. Ważnym rozwiązaniem dotyczącym odpowiedzialności za wady (usterki) treści cyfrowych jest
stosowanie przepisów dotyczących rękojmi za wady (na uwagę zasługuje analogiczne traktowanie
sprzedaży towarów i umów o treści cyfrowe m.in. poprzez wykorzystanie tych samych narzędzi,
a co za tym idzie tych samych regulacji prawnych89). Instrument opcjonalny nie zawiera uregulo-
wania wszystkich koniecznych dla umów elementów materialnoprawnych (jak chociażby regulacji
dotyczących zdolności do czynności prawnych itd.). Tak zwane „zewnętrzne luki” czyli kwestie

83 P. Rodziewicz, Jednolite…, s. 349.
84 Por. M. A. Zachariasiewicz, Prawo właściwe…., s. 101.
85 Ibidem, s. 101.
86 M. Zachariasiewicz, Projekt…, s. 381.
87 M. Zachariasiewicz, Porozumienie stron w przedmiocie wyboru wspólnych europejskich przepisów dotyczących
sprzedaży a krajowe przepisy imperatywne, s. 17.
88 Por. na temat wykładnie w instrumencie opcjonalnym E. Rott Pietrzyk, Metoda wykładni umów w projekcie Com-
mon European sales law (CESL), Transformacje Prawa Prywatnego 4/2012, s. 85 i n.
89 Problematyka treści umowy dotyczącej treści cyfrowej wychodzi po za ramy niniejszej pracy i stanowi materię
wymagającą dogłębniejszych badań. Por na ten temat. P. Rodziewicz, Jednolite…., s. 355.

30