Page 33 - Konsument w swiecie cyfrowym

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego”, Szczecin 16 kwietnia 2015 r.

Maciej Skory

Uniwersytet Wrocławski

Problem wielości źródeł zobowiązań
w umowach zawieranych elektronicznie

Obrót gospodarczy jest zjawiskiem żywym, ewoluującym i przyjmującym coraz to nowsze postaci
i formy. Rozwój cywilizacyjny sprawia, że oferowane są nam coraz to nowsze rodzaje produktów,
w coraz większym stopniu uwzględniające nasze indywidualne potrzeby, sprofilowane zgodnie
z indywidualnymi oczekiwaniami i odpowiadające na bieżące, tj. definiowane tu i teraz, potrzeby.
Produkt staje się coraz bardziej zindywidualizowany. Tempo w jakim się to dzieje sprawia, że
właściwie każdego dnia, dla potrzeb „tu i teraz” pojawia się jest jakiś nowy rodzaj dobra. Współ-
cześnie dobro, czy produkt to nie tylko rzecz lub usługa ale nieraz w większym stopniu określo-
na treść stosunku prawnego, obejmującego odpowiednie zniżki, specjalne bonusy, promocje, etc.
Z tego rodzaju produktem mamy do czynienia przede wszystkim w umowach zawieranych elektro-
nicznie: bankowych, ubezpieczeniowych, usługach dostępu do sieci telekomunikacyjnych, dostę-
pu do internetu, innych mediów (np. telewizyjnych platform cyfrowych), usługach medycznych,
turystycznych, kursach, szkoleniach, zajęciach sportowych i rekreacyjnych itp. W zapomnienie
poszły czasy kiedy to dane przedsiębiorstwo posługiwało się jednym lub zaledwie kilkoma stan-
dardowymi wzorcami umownymi dla całej swojej oferty. Sprawia to, że dziś dwie osoby zawiera-
jące w tym samym czasie umowę dotyczącą określonej usługi, mogą podlegać dwóm całkowicie
odmiennym reżimom prawnym. Jedna bowiem jako stały klient skorzystała z promocji X, druga
jako nowy klient z promocji Y, jedna wybrała umowę na krótszy czas, druga na dłuższy, jedna
z dodatkową opcją, druga z kilkoma innymi opcjami występującymi w pakiecie etc. etc. Sprawę
komplikuje także wielość form komunikacji oraz utrwalania treści uzgodnień. Jedna z tych osób
mogła bowiem zawrzeć umowę w lokalu przedsiębiorstwa, inna w tzw. kanale telefonicznym, jesz-
cze inna poprzez aplikację w telefonie komórkowym, a kolejna metodą mieszaną drogą mailową
(z późniejszym jej aneksowaniem – zwanym nieraz wyborem opcji dodatkowych – za pomocą
kodów sms albo zmian w panelu użytkownika). Jak wynika z przedstawionych modeli zawarcia
umowy, w praktyce mamy często do czynienia z występowaniem dużej różnorodność treści sto-
sunków prawnych, które utrwalane mogą być w bardzo wielu dokumentach. Ściślej rzecz ujmując
treść stosunku prawnego może wynikać nie tylko z dokumentu umowy ale także szeregu rodzaju
załączników (regulaminów promocji, tabel, cenników, ofert specjalnych, umów akcesoryjnych),
które często są w formie papierowej lub elektronicznej. Bywa, że wychodząc z punku obsługi
klienta mamy w ręku pęk dokumentów, z których każdy dotyczy jakiegoś wycinka zawartej przed
chwilą umowy, np. umowę na dostarczanie sygnału telewizyjnego, dodatkowy aneks (w ramach
promocji typu polecone-nagrodzone), dodatkową umowę dla stałych klientów (również w formie
aneksu), tabelę opłat i prowizji (która de facto jest także ofertą zmiany charakterystyki produktu),
umowę najmu dekodera, umowę na korzystanie z internetu w ramach pakietu, a to wszystko w ra-
mach promocji gwiazdkowej oraz przy wykorzystaniu punktów z programu lojalnościowego etc.

33